دکتر علی عبدلی؛ چهره شاخص جنبش تالش شناسی

دکتر محمد طاهر نظامی

 در نوزائی، بازسازی و بازپیرائی تاریخ و تمدن غبارگرفته و پاره پاره شده دولت ماد کوچک و به تعبیر روشن شناسنامه و جایگاه قوم تالش (1) در گستره امپراتوری ایران باستان گذشته از اندک اشارات و تک نگاریهای معدود مورخین، جهانگردان و جهانخواران (2)! انگشت شمارند آثار، پژوهش­ها و نوشته­های مدون و مستند درباره تالشان، سرزمین و سرنوشت تاریخی آنها.

یافته­های اخیر باستانشناسی در گوشه­ای از قلمرو تالشان نه تنها تاریخ 3-4 هزار ساله آنها از دل خاک بیرون کشیده بلکه بر اساس مدارک مستند تالشان را جزو یکی از اولین اقوام یکجانشین و از پایه­گذاران مدنیت و شهرنشینی با دانش و فن در این نقطه از جهان نام برده است (3)، اما، با این عظمت و شکوه دریغ از جفاهای تاریخ، تاریخ­نگاران و فرمانروایان در مورد سابقه، نقش و هویت این قوم نژاده، وطن­دوست، سلحشور و تمدن ساز در سرزمین پهناور ایران.

مع­الوصف و خوشبختانه در 3-4 دهه اخیر نسل جدیدی از پژوهشگران، دانشمندان و نویسندگان تالش با همتی والا و عزمی خستگی­ناپذیر کمر به جبران این کمبود بسته و آثار ارزشمندی در زمینه شناخت و تدوین شاخه­های مختلف تاریخ فرهنگ و تمدن تالش شامل زبان، گویش­ها، شعر و ادبیات، موسیقی، هنر، مردم­شناسی و نژاد، سنت­ها، آئین­ها و شیوه­های معشیت آنان به زیور قلم آراسته و به علاقمندان و عاشقان تاریخ این مرز پرگهر تقدیم داشته­اند.

اگرچه کم نیستند این فرزندان فرهیخته و سخت­کوش تالش که شب و روزشان را در گمنامی گوشه­ها وقف بازنگاری و معرفی تاریخ تالش نموده­اند اما بدون هیچ گزافه و مبالغه­ آقای دکتر علی عبدلی را باید در مجموع و از لحاظ کمیت و کیفیت آثار یکی از چهره­های شاخص و ممتاز و از قافله­سالاران این حرکت عظیم علمی-فرهنگی نام برد.

آنچه ارزش کار و تلاش ایشان را دو چندان میکند، تواضع، فروتنی عالمانه، ریاضت، پرهیز از غوغاها و سوداهای رایج روز، کار سخت و پرمایه در عین سختی­ها و تنگدستی­های معیشتی است که به صورت قاعده­ای کلی و قانونی خدشه­ناپذیرر در طول تاریخ اهل دانش و فضل با آن دست به گریبان بوده­اند! خوشا به سعادت دکتر عبدلی که رهسپار این مسیر پرخطراست و از منت درم­داران بی­کرم، بی­نیاز و روگردان.

روزگارشان دور از ملال خاطر، عمر پربرکتشان پایدار و همچنان گهرباران باشد.

پی نوشت: 1 ـ قوم تالش و تات بجامانده دولت ماد کوچک هستند.

2 ـ منم تیمور جهانگشا،نوشته تیمور لنگ،ترجمه ذبیح الله منصوری

3 ـ نگارش های ارزشمند آقای خلعتبری از کاوش های باستان شناسی آق اولَر ییلاق کرگانرود